تفاسیر فقهی شافعیاندر گرایش تفسیر فقهی، مفسّر تلاش خود را مبذول می‌دارد تا آیات الاحکام را تبیین نماید. تفاسیر فقهی شافعیان نیز از این دست تفاسیر می‌باشد. ۱ - تفاسیر مشهورشافعیان نیز تفاسیر فقهی متعددی تألیف کرده‌اند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: ۱.۱ - احکام القرآن شافعیاحکام القرآن منسوب به شافعی (م. ۲۰۴ ق.). این کتاب مجموعه استنادات شافعی به آیات قرآن درباره احکام شرعی است که بیهقی آن را از میان کتب فقهی و اصولی وی گردآوری کرده است. بیهقی در گردآوری این کتاب افزون بر کتب شافعی، به کتاب‌های دیگر عالمان شافعی مانند مَزنِی، بوسطی، حرمله و زعفرانی مراجعه کرده و موارد استشهاد شافعی به آیات فقهی قرآن را گردآورده است. [۱]
احکام القرآن، شافعی، ج ۱، ص ۱۵.
وی در ابتدای این تفسیر به مباحث عام و خاص، واجبات، حجیت خبر واحد و نسخ اشاره کرده است. [۲]
احکام القرآن، شافعی، ج ۱، ص ۲۳ - ۳۷.
سپس آیات فقهی را در ابواب خاص فقهی ذکر و مرتب کرده است.۱.۲ - احکام القرآن کیا الهراسیاحکام القرآن اثر علی بن محمد کیا الهراسی (م. ۵۰۴ ق) که در ۴ جزء نگاشته شده است. وی آیات فقهی را به ترتیب سور قرآن پیاپی و بدون ذکر عنوانی خاص برای آن آورده است. روش وی در این تفسیر ابتدا ذکر آیه و سپس بیان احکام متضاد از آیه است و در پی آن به آرای مطرح شده درباره آن آیه می‌پردازد. [۳]
المفسرون، حیاتهم و منهجهم، ص ۱۲۱.
در تفسیر آیات از روایات نبوی و آرای صحابه و تابعان نیز بهره جسته، به طرح مسائل اختلافی میان شافعیان و حنفیان به ویژه استدلال‌های جصاص حنفی و ردّ آن‌ها پرداخته است. [۴]
المفسدون حیاتهم و منهجهم، ص ۱۲۱.
۱.۳ - الاکلیل فی استنباط التنزیلالاکلیل فی استنباط التنزیل اثر جلال الدین سیوطی (م. ۹۱۱ ق). این تفسیر همه سوره‌های قرآن به جز ۵ سوره حاقّه، نازعات، قارعه، فیل و کافرون را تفسیر و احکام فقهی متعددی را از آن‌ها استنباط کرده است. [۵]
الاکلیل، ج ۱، ص ۱۶۸.
وی در تألیف این کتاب از منابع فراوان تفسیری، روایی، فقهی، اصولی و سیره و تاریخ سود جسته است. [۶]
الاکلیل، ج ۱، ص ۱۷۶ - ۱۹۰.
۱.۴ - آیات الاحکامآیات الاحکام اثر محمد علی السایس (م. ۱۳۹۶ ق.). ۲ - پانویس
۳ - منبعدائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله تفسیر فقهی قرآن، ج۸، ص۳۰۰. |